(1) ๓:ด สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ นามว่า "ช่วง" เป็นบุตรชายคนโตของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงจันทร์ ธิดาเจ้าพระยาพลเทพ (ทองอิน) น้องกรมหมื่นนรินทรภักดี เป็นมารดา เกิดเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๕๑ ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ ที่บ้านสมุหพระกลาโหม (อยู่ระหว่างกำแพงพระมหาราชวังกับวัดพระเชตุพนฯ) มีพี่น้องร่วมบิดามารดา ๙ คน และต่างมารดาอีก ๓๕ คน ท่านบิดาได้นำเข้าถวายตัวเป็นมหาดเล็กในรัชกาลที่ ๒ ท่านมีความเฉลียวฉลาดหลักแหลม สนใจในการศึกษาข้อราชการบ้านเมืองจากท่านผู้ใหญ่ที่ใกล้ชิด ได้ร่วมงานกับท่านบิดาในกิจการด้านพระคลังและกรมท่า ซึ่งทำหน้าที่ติดต่อกับต่างประเทศด้วย ในสมัยรัชกาลที่ ๓ โปรดเกล้าฯ เลื่อนนายไชยขรรค์ มหาดเล็กหุ้มแพร (ช่วง บุนนาค) ขึ้นเป็นหลวงสิทธิ์นายเวรมหาดเล็ก ซึ่งเรียกกันทั่วไปว่า หลวงนายสิทธิ์ ในจดหมายเหตุของหมอบรัดเลย์ ได้บันทึกไว้ว่า หลวงสิทธิ์นายเวรสนใจในการศึกษาวิชาต่อเรือกำปั่นแบบฝรั่ง เป็นนายช่างไทยคนแรกผู้สามารถต่อเรือแบบฝรั่งได้ ท่านได้ต่อเรือกำปั่นรบ เรียกว่าเรือกำปั่นบริค ลำแรกเข้ามาถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๘ โปรดพระราชทานชื่อว่า "เรือแกล้วกลางสมุทร" (แต่ฝรั่งเรียกว่าเรืออาเรียล) และได้ต่อเรือรบอีกหลายลำมีน้ำหนักถึง ๓๐๐ - ๔๐๐ ตัน สำหรับลำเลียง ทหารไปรบกับญวน ในปลายปี พ.ศ. ๒๓๗๘

ได้ต่อเรือขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานชื่อว่า "ระบิลบัวแก้ว" (ภาษาอังกฤษว่า คองเคอเรอ) ซึ่งใหญ่กว่าเรือลำแรก ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างอู่ต่อเรือขึ้นที่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาในกรุงเทพฯ หลายอู่ เรือกำปั่นลำแรกที่ต่อเสร็จในอู่กรุงเทพฯ มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า เรือแคลิโดเนีย เป็นเรือที่ต่อค้างจากจันทบุรี หลวงนายสิทธิได้นำมาต่อเพิ่มเติมจนแล้วเสร็จในอู่กรุงเทพฯ เมื่อต่อเรือลำนี้เสร็จ โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้หลวงนายสิทธิเป็นช่างต่อเรือหลวงและเป็นผู้บัญชาการอู่หลวง

"...การภายหน้าเห็นแต่เองที่จะรับราชการเป็นอธิบดี ผู้ใหญ่ต่อไป การศึกสงครามข้างญวนข้างพม่าก็เห็นจะไม่มีแล้ว จะมีอยู่ก็แต่ข้างพวกฝรั่ง ให้ระวังให้ดีอย่าให้เสียทีแก่เขาได้..." ซึ่ง "ท่านพระยาศรีสุริยวงศ์รับพระราช โองการแล้วก็ร้องไห้ ถอยออกมาจากที่เฝ้า..."

ในปี พ.ศ. ๒๓๙๔ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต กลุ่มขุนนางตระกูลบุนนาค ซึ่งนำโดยเจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ราชโกษา (ทัต บุนนาค) รวมทั้งพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นต้น ได้พากันไปเข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในขณะที่ครองพระสมณะเพศเป็นวชิรญาณภิกษุให้ขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติ ด้วยความพรักพร้อมใจเป็นหนึ่งเดียว สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงมีพระอธิบายว่า "การสนับสนุนของกลุ่มขุนนางตระกูลบุนนาคนั้น มีสาเหตุเนื่องมาจากมีความนิยมศึกษาวิชาความรู้ทางข้างฝรั่ง ก็เลยชอบสนิทสนมแต่นั้นมา ครั้นถึงเวลาปัญหาเกิดขึ้นจริงด้วยเรื่องรัชทายาท ท่านทั้งสอง(หมายถึง ช่วง บุนนาค และน้องชายของท่านอีกคนหนึ่งชื่อ ขำ บุนนาค - ผู้เขียน) นั้นก็เป็นกำลังสำคัญอยู่หลังบิดา (เจ้าพระยาพระคลัง) ในการขวนขวายให้พร้อมเพรียงกันถวายราชสมบัติแก่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ..."

1 | 2 | 3 | 4 | 5