 |
 |
พ.ศ. ๒๔๓๖ ได้เป็นนายรองเล่ห์อาวุธ ศักดินา ๓๐๐ ต่อมาได้เลื่อนขึ้นเป็นนายพินิจราชการ มหาดเล็กหุ้มแพร พระบริรักษ์ภูธร และพระยาวิเศษสิงหนาทตามลำดับ พ.ศ. ๒๔๕๙ โปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาศรีธรรมศกราช ศักดินา ๑๐๐๐๐ ตำแหน่งราชการที่สำคัญๆ คือ พ.ศ. ๒๔๔๐ เป็น ผู้ว่าราชการชั้น ๔ เมืองไชยา พ.ศ. ๒๔๔๒ เป็นปลัดมณฑลชั้น ๔ เมืองภูเก็ต พ.ศ. ๒๔๔๖ เป็นผู้ว่าราชการชั้น ๓ เมืองพังงา พ.ศ. ๒๔๕๐ เป็นผู้ว่าราชการชั้น ๒ เมืองตราด พ.ศ. ๒๔๕๑ เกณฑ์รั้งเมือง พ.ศ. ๒๔๕๓ เป็นปลัดมณฑลชั้น ๑ เมืองขุขันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๖ เป็นผู้รั้งสมุหเทศาภิบาล มณฑลอุบลราชธานี และเป็นสมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑลอุบลราชธานี ในปีเดียวกันรับราชการในตำแหน่งนี้จนถึง พ.ศ. ๒๔๖๙ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยุบมณฑลต่างๆ จึงได้กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ รวมเวลารับราชการทั้งหมดประมาณ ๓๘ ปีเศษ |
พระยาศรีธรรมศกราช ได้รับพระราชทานยศตามลำดับ และได้เป็นมหาอำมาตย์ตรีเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ ต่อมาทรงมีพระราชดำริที่ให้อุปราชและสมุหเทศาภิบาลซึ่งเดิมสังกัดกระทรวงมหาดไทย เปลี่ยนมาขึ้นสังกัดทางกระทรวงวัง จึงโปรดเกล้าฯ ให้มาใช้ยศทางพระราชสำนัก เป็นมหาเสวกตรี ใน พ.ศ. ๒๔๕๘ และได้เลื่อนเป็นมหาเสวกโท เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๒ ได้รับพระราชทานยศเป็นนายกองเอกและราชองครักษ์เสือป่า เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓
นอกจากนั้นยังได้รับพระราชทานยศทหารเป็นพิเศษ จากผลงานในการจัดสร้างสนามบินได้ครบ ๓ จังหวัดตามนโยบายในการประชุมอุปราชและสมุหเทศาภิบาลในปี พ.ศ. ๒๔๖๒ และการรวบรวมเงินบริจาคช่วยราชการด้านอากาศยานได้เป็นจำนวนมาก ใน พ.ศ. ๒๔๖๔ ได้รับพระราชทานยศเป็นนายพันตรี และเป็นนายทหารพิเศษประจำกรมอากาศยานทหารบก ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๗๙ ได้รับพระราชทานยศเป็นนายนาวาอากาศตรีและเป็นนายทหารพิเศษประจำกองทัพอากาศ
ในขณะที่เป็นผู้ว่าราชการเมืองตราด และมีบรรดาศักดิ์เป็นพระบริรักษ์ภูธร ได้เป็นผู้รับเมืองตราดคืนจากฝรั่งเศส ประกอบกับพระบาทสมเด็จพระจุลจอม เกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับจากประพาสยุโรป มีพระราชประสงค์จะทรงเยี่ยมเยียนทุกข์สุขของราษฎรในเมืองตราด ท่านได้อำนวยการรับเสด็จพระราชดำเนินในครั้งนั้น ได้ทรงมีพระราชปฏิสันถารด้วย และได้พระราชทานของที่ระลึกจากยุโรป เป็นบำเหน็จความชอบส่วนพระองค์อีกด้วย
พระยาศรีธรรมศกราช ได้ทำความเจริญให้แก่บ้านเมืองต่างๆ ที่เคยไปเป็นผู้ว่าราชการมาทุกแห่ง สำหรับการเป็นสมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑลอุบลราชธานี ซึ่งอยู่นานถึง ๑๒ ปีเศษ และเป็นผู้ริเริ่มขอให้มีการสร้างทางรถไฟไปถึงมณฑลนี้ (ทางรถไฟแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๗๓) นอกจากนี้ยังได้เร่งรัดให้ จัดการศึกษาภายในมณฑลด้วยประการต่างๆ อีกด้วย
เครื่องราชอิสริยาภรณ์สูงสุดที่ได้รับพระราชทาน ได้แก่ ประถมาภรณ์มงกุฎสยาม ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก และทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ
พระยาศรีธรรมศกราช มีบุตรธิดาหลายคน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นธิดา ธิดาชื่อ ประมวล เป็นภรรยาหม่อมราชวงศ์ เทวาธิราช ป. มาลากุล ธิดาชื่อ ประเมิน และประมัย เป็นภรรยาพันตรีหลวงสรสิทธยานุการ (สิทธิ แสง-ชูโต) ธิดาชื่อ ประนอม เป็นภรรยาพลอากาศโทเพิ่ม ลิมปิสวัสดิ์ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม และธิดาชื่อ ประนพ เป็นภรรยาพลตรีประพันธ์ พิบูลย์เวช ส่วนบุตรได้แก่ ปัจเจก ประจวบ พลเอกบรรจบ ศาสตราจารย์ปัจจัย และประเภท เป็นต้น ซึ่งนับเป็นลำดับชั้นที่ ๖
พระยาศรีธรรมศกราช (ปิ๋ว บุนนาค) ถึงอนิจกรรม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๖ อายุ ๗๙ ปีเศษ
พระยาวิสุทธิราชรังสรรค์ (ใหญ่ บุนนาค) สมรสกับคุณหญิงจำรัส มีบุตรได้แก่
หมื่นไกรเพชร (ชม) มหาดเล็ก วิเศษ ปลัดกรมพระอัศวราช กระทรวงวัง และบุตรชื่อ
โยชน์กับนิยม ส่วนธิดาชื่อ คุณหญิงบัญญัติ และจำนวน เป็นภรรยาพระยาชาติเดชอุดม
(หม่อมราชวงศ์ โป๊ะ มาลากุล) ธิดาอีกคนหนึ่งชื่อ ศรีภูมิ เป็นภรรยาพลอากาศโท
หม่อมหลวงอธิศรพันธุ์ อิศรศักดิ์
หลวงวินิจนราการ สมรสกับอบ (สกุลเดิม พียะมูล) มีธิดาชื่อ คุณหญิงหลุย เป็นภรรยาพระยามไหสวรรย์
(กอ สมบัติศิริ) ธิดาอีกคนหนึ่งชื่อ ลีลา เป็นภรรยาของไพบูลย์ บุนนาค บุตรพระยาวิชยาธิบดี
(แบน บุนนาค) ส่วนบุตรได้แก่ เลื่อน ดิฐ บรรดิษ บรรจง ลบลือ เลาเลิศ มีบุตรกับภรรยาชื่อ
เทียบ ได้แก่ ลิบ และชาย ซึ่งทั้งหมดนี้นับเป็นลำดับชั้นที่ ๖
 |
หน้า 52
|
 |
|
สายเจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล
|
