 |
 |
คุณหญิงประชุม สมรสกับพระยามนตรีสุริยวงศ์ (วิเชียร บุนนาค) บุตรพระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชื่น บุนนาค) เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๕ แต่มิได้มีบุตรธิดา ท่านได้มีโอกาสเข้าเฝ้ารับใช้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ในงานพระราชพิธีต่างๆ อยู่เสมอ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จตุตถจุลจอมเกล้า คุณหญิงประชุม เป็นผู้ที่ชื่นชอบในทางนาฏศิลป ท่านจึงให้สร้างโรงประชุมมหรสพไว้ที่หน้าบ้าน เพื่อเป็นอนุสรณ์ของวงศ์สกุลและเป็นที่หย่อนใจของบุตรหลาน ได้เปิดโรงเป็นปฐมฤกษ์ เมื่อวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๖ โดยเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ (แพ) และพระยาอนิรุทธเทวา (ม.ล. ฟื้น พึ่งบุญ) ได้จัดละครรำมาแสดงเป็นปฐมฤกษ์ และใช้เป็นที่แสดงมหรสพต่างๆ ตลอดมา จนถึงปี พ.ศ. ๒๔๘๒ เมื่อพระยามนตรีสุริยวงศ์ผู้สามีล้มป่วยด้วยโรคหัวใจ และเบาหวานแล้วถึงแก่กรรม ทำให้คุณหญิงเศร้าโศกแล้วล้มป่วยลงด้วย ประจวบกับเกิดสงครามมหาเอเซียบูรพา จึงต้องอพยพหลบภัยไปอยู่ตามที่ต่างๆ ทำให้สุขภาพทรุดลงตามลำดับ ท่านถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๗ อายุ ๗๔ ปี |
 |
พระโอรสและพระธิดาในหม่อมเชื้อสายมี ๔ พระองค์คือ |
พระโอรสและพระธิดาของหม่อมเชื้อสาย ชันษาสั้น ๓ พระองค์ คงเหลือแต่หม่อมเจ้าหญิงจงกลนี วัฒนวงศ์ พ.ศ. ๒๔๖๖ เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม์ และหม่อมมารดาถึงอนิจกรรมในเวลาต่อมา ขณะนั้นหม่อมเจ้าหญิงจงกลนีมีชันษาเพียง ๑๔ ปี ต้องดูแลรักษาทรัพย์สมบัติด้วยพระองค์เอง จึงทรงสนพระทัยศึกษาภาษาอังกฤษและค้นคว้าหาความรู้จากหนังสือต่างๆ
พ.ศ. ๒๔๙๑ ทรงเปิดร้าน "สุคนธาลัย" ข้างตำหนักถนนสุรวงศ์ ทรงทำน้ำอบไทย แป้งร่ำ แพรเพลาะห่มนอน เสื้อเด็กอ่อน และกางเกงแพร ขายหารายได้เป็นค่าใช้จ่าย เพื่อให้การศึกษาแก่พระญาติและเด็กที่อยู่ในพระอุปการะ
พ.ศ. ๒๔๘๔ เมื่อเกิดสงครามมหาเอเซียบูรพา ทรงสมัครเป็นสมาชิกอาสากาชาด เข้ารับการอบรมวิชาพยาบาลและช่วยปฏิบัติงานให้แก่ทหารบาดเจ็บที่มาพักฟื้น
อบรมสมาชิกอาสากาชาดให้เย็บสิ่งที่เป็นเครื่องใช้สำหรับเด็ก และใช้ในบ้านที่กองอาสากาชาด
นอกจากนี้ยังได้ทรงเอื้อเฟื้อช่วยเหลือญาติในสกุลบุนนาค น้องและหลานของหม่อมเชื้อสายมารักษาเวลาเจ็บไข้อีกด้วย
หม่อมเจ้าหญิงจงกลนีวัฒนวงศ์ ธิดาองค์เล็กของหม่อมเชื้อสาย ถึงชีพตักษัย
เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๘ ทรงทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินส่วนใหญ่ให้แก่สภากาชาดไทย
 |
หน้า 48
|
 |
|
สายเจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล
|
